ZY MOŻNA NAKAZAĆ KATOLIKOWI PRZYJMOWANIE KOMUNII ŚW. NA RĘKĘ? - ANALIZA KANONICZNA
Szczęść Boże!
W kontekście sytuacji, jakie mają miejsce w wielu naszych kościołach, zastanawiam się - jako kanonista - czy duchowny ma prawo nakazać wiernemu przyjmowanie Komunii św. jedynie na rękę. Dla wielu wiernych ta praktyka rodzi wątpliwości chociażby w kwestii ewentualnej utraty partykuł czy po prostu ich wrażliwość eucharystyczna nie pozwala, by przyjmować Przenajświętszy Sakrament w ten sposób. Pomijam wszystkie kwestie natury dogmatycznej i pastoralnej związane z tą praktyką, czy aktualne zagrożenie zarażeniem podczas trwającej pandemii...
W formie nadzwyczajnej rytu rzymskiego (liturgia z 1962 r.) sprawa jest jasna i bezdyskusyjna - Komunia św. jedynie do ust. Wynika to z samych przepisów liturgii. Jest też odpowiedź Papieskiej Komisji Ecclesia Dei (Kongregacji Nauki Wiary) z dn. 21 czerwca 2010 r.: „Die Zelebration der hl. Messe in der auꞵerordentlichen Form des römischen Ritus den knienden Kommunionempfang voraussieht, indem die hl. Hostie unmittelbar auf der Zunge des kommunizierenden Gläubigen gelegt wird. Die Austeilung der hl. Kommunion auf der Hand ist in dieser Form der hl. Messe nicht vorgeschen”.
Przyjrzyjmy się teraz pod kątem prawnym regulacjom tej kwestii w liturgii posoborowej (forma zwyczajna). Otóż najwyższy ustawodawca, a więc Biskup Rzymski lub Stolica Apostolska stanowi:
1) „(…) ten sposób komunikowania [Komunia do ust – dodał D.P.], który należy teraz rozważyć, jako zwyczajowo nakazany (…)” (Instrukcja ‘Memoriale Domini’ Pawła VI z 1969 r.) [tą instrukcją wprowadzono możliwość Komunii na rękę];
2) "Zdarza się także, że czasem nie bierze się pod uwagę wolnego wyboru tych, którzy mimo pozwolenia na udzielanie Komunii św. na rękę, pragną przyjmować ją bezpośrednio do ust" (List do kapłanów 'Dominicae cenae' Jana Pawła II z 1980 r., nr 11);
3) "Przystępujący do Komunii św. odpowiada: Amen i przyjmuje Najśw. Sakrament do ust lub, jeśli jest to dozwolone, na dłoń, według swego uznania" (Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego 2002, nr 161);
4) "Chociaż każdy wierny zawsze ma prawo według swego uznania przyjąć Komunię świętą do ust, jeśli ktoś chce ją przyjąć na rękę, w regionach, gdzie Konferencja Biskupów, za zgodą Stolicy Apostolskiej, na to zezwala, należy mu podać konsekrowaną Hostię" (Instrukcja 'Redemptionis Sacramentum' Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z 2004 r., nr 92);
5) „Gdy idzie o przepisy dotyczące właściwej praktyki, odsyłam do dokumentów niedawno ogłoszonych” (nawiązanie do Instrukcji ‘Redemptionis sacramentum’, o której w punkcie poprzednim - dopisał D.P.) (Adhortacja Apostolska ‘Sacramentum Caritatis’ Benedykta XVI z 2007 r., nr 50);
6) "Dykasteria zauważa, że w Instrukcji 'Redemptionis Sacramentum' jasno zastrzeżono, że 'każdy wierny zawsze ma prawo przyjąć Komunię na język'” (odpowiedź Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z 14 VII 2009, Prot. N. 655/09/L - tłumaczenie D.P. odpowiedzi zamieszczonej poniżej).
Wniosek: Najwyższy kościelny ustawodawca jasno zapewnia wiernemu możliwość wyboru formy przyjmowania Komunii św., zapewniając mu zawsze prawo do przyjmowania Komunii św. do ust. Stąd zrozumiałe jest to, że w obecnej sytuacji biskupi zachęcają, a nie nakazują praktykę Komunii św. na dłoń. Ordynariusze bowiem nakazy mogą wydawać mocą władzy wykonawczej w 'granicach ich kompetencji' (kan. 35 KPK/83), a więc nie wbrew prawu powszechnemu wprowadzonemu przez Biskupa Rzymskiego. Jeśli więc biskup nie ma władzy nakazania czegoś wbrew prawu ustanowionemu przez papieża, tym bardziej władzy takiej nie mają inni duchowni. Nakaz ten musiałaby więc wprowadzić Stolica Apostolska. Ponadto cytowana na końcu wypowiedź kongregacji z 2009 r. jest odpowiedzią na pytanie postawione w kontekście epidemii świńskiej grypy, co jest analogiczną sytuacją do obecnej.
Od strony prawnej temat więc zamknięty, pytanie tylko jak ugryźć temat od strony duszpasterskiej, co na pewno nie jest proste w obecnej sytuacji...
Z błog.
x. Dawid Pietras
